Pies je kupy: jakie są przyczyny koprofagii i jak oduczyć psa jedzenia odchodów?

---

Zjawisko zjadania odchodów, fachowo nazywane koprofagią (po grecku kópros = gnój, a phagein = jeść), nie należy w naturze do rzadkości. W świecie zwierząt, zwłaszcza u owadów, gryzoni i zajęczaków, ale także hipopotamów, młodych słoni czy lemingów to zupełnie naturalne zachowanie, podyktowane faktem, że wiele gatunków wydala niestrawione resztki pokarmu. Ich odchody są bogate w sole mineralne, a zawarte bakterie funkcjonują jako rodzaj probiotyku, regulującego florę bakteryjną jelit. Jednak podczas gdy konsumpcja kału u królika świadczy o zdrowiu i prawidłowym rozwoju zwierzęcia, przyczyny zjadania kup u psów są dużo bardziej złożone i tylko częściowo uwarunkowane ewolucją. Jedno jest pewne: nie ma zależności między rasą, płcią, wiekiem czy kastracją bądź sterylizacją a występowaniem koprofagii.

Badania na temat koprofagii u psów

Naukowcy od dawna próbują dociec, dlaczego psy jedzą kupy i czemu niektóre z nich wręcz namiętnie się tej czynności oddają, a inne na odchody nawet nie spojrzą. Według przeprowadzonej w lecie 2020 ankiety wśród 1475 właścicieli psów, tylko 16% czworonogów wykazywało tendencję do zjadania swoich lub cudzych odchodów. Starsze badania z roku 2008 wyłoniły 28% psów, wykazujących skłonności do konsumpcji kału. A w dotychczas największym badaniu na temat koprofagii u psów, przeprowadzonym w 2018 roku na Uniwersytecie Kalifornijskim w Davis przeważająca większość spośród ankietowanych 3027 właścicieli psów podała, że ich czworonogi wykazują skłonność do koprofagii. Wnioski z przeprowadzonych analiz rzucają nowe światło na to szeroko rozpowszechnione zjawisko.

Pies je odchody: zachowanie odziedziczone po przodkach

Naukowcy stwierdzili między innymi, że koprofagia u psów dotyczy prawie wyłącznie świeżych odchodów, nie starszych niż dwa dni. Również psi przodkowie, czyli wilki w konkretnych sytuacjach pożerają kał swoich pobratymców. Dzieje się tak u matek, które zjadając kupy szczeniąt z jednej strony dbają o higienę gniazda, a z drugiej usuwają ślady, które swoim zapachem mogłyby zwabić drapieżniki. Psie mamy pod czułą opieką człowieka nie muszą już co prawda chronić swojego potomstwa przed naturalnymi wrogami, ale do tych ewolucyjnie uwarunkowanych zachowań zmusza je jednak instynkt. Dorosłe wilki zjadają także ekskrementy starych lub chorych osobników, które nie są w stanie załatwiać swoich potrzeb daleko od nory, aby uchronić resztę stada przed rozprzestrzenianiem chorób, głównie pasożytniczych. Zawarte w kale jaja pasożytów stają się bowiem inwazyjne dopiero po upływie pewnego czasu od ich wydalenia. Wyjaśniałoby to skłonność do spożywania świeżych kup jako naturalnego mechanizmu obronnego.

Dlaczego szczeniak zjada swoje odchody?

Zjawisko koprofagii dotyczy najczęściej szczeniąt i mija zwykle wraz z wiekiem. Powodów, dlaczego szczeniak je swoje kupy lub pochłania stolec rodzeństwa czy kumpla z podwórka, jest kilka. Odkrywając świat, młody piesek wiele uczy się od matki. Zjadając odchody naśladuje sukę, która w ten sposób utrzymywała gniazdo w czystości. Instynktowne zjadanie ekskrementów może także paradoksalnie służyć zdrowiu: zawarte w kale bakterie pomagają w tworzeniu mocnej flory bakteryjnej jelit. Często jednak zjadanie stolca u szczeniaków wynika z czystej ciekawości. Kał nie wzbudza u nich obrzydzenia, a wręcz przeciwnie – wydziela interesujący zapach, któremu warto poświęcić większą uwagę.

8 powodów, dlaczego psy jedzą kupy

Kiedy nawyk jedzenia odchodów nie mija u psa wraz z wiekiem, należy przeanalizować możliwe podłoże tego niepożądanego zachowania.

Pies je kupy z powodów zdrowotnych

Do czynników medycznych koprofagii należy między innymi zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki. U cierpiących na EPI (Exocrine pancreatic insufficiency) psów trzustka nie produkuje enzymów trawiennych w wystarczających ilościach, przez co pies nie wchłania składników pokarmowych, jest chudy i wciąż głodny. Również obecność pasożytów jelitowych może prowadzić do koprofagii, bo mali niepożądani lokatorzy są przyczyną niedoborów pokarmowych i ciągłego uczucia głodu u psa. Zjawisko jedzenia kału występuje także w zespole krótkiego jelita, czyli zaburzonej funkcji jelita cienkiego, powodującej ograniczenie przyswajania składników odżywczych. Naukowcy przypuszczają również, iż jest związek koprofagii z syndromem PICA, czyli spożywaniem rzeczy niejadalnych.



Wybierz najlepszą karmę, która wspiera prawidłowy rozwój Twojego psa:

Kał do odbudowy probiomu

Zachwiana równowaga flory bakteryjnej jelit również może sprzyjać koprofagii. Psy wyczuwają dyskomfort zwykle dużo wcześniej niż dojdzie do jednoznacznych objawów, takich jak egzemy i inne problemy skórne, alergie, dolegliwości jelitowe czy schorzenia wątroby oraz nerek. Jedząc odchody innych zwierząt, bogate między innymi w pozytywne dla zdrowia bakterie, nasze czworonogi próbują odbudować swój mikrobiom. Posiłki z kału zdarzają się na przykład po kuracji antybiotykowej, wyniszczającej florę bakteryjną jelit, po chemioterapii, w przypadkach dużego stresu i innych czynników negatywnie wpływających na obecność dobrych bakterii w psim ciele.

 

---

Konsumpcja kału z niedożywienia i głodu

Zjawisko pochłaniania odchodów obserwuje się często u psów niedożywionych, karmionych byle czym, w mizernej kondycji zdrowotnej lub przebywających w złych warunkach bytowych. Skłonność do zjadania kup przejawiają czasem psy adoptowane, żyjące wcześniej na ulicy i nierzadko cierpiące głód. Pomimo poprawy losu i pełnego brzucha wyuczone nawyki niektórym czworonogom towarzyszą dłużej, niekorygowane nawet całe życie. Tendencję do spożywania kup wykazują także psy z nadwagą, którym właściciel narzucił dietę odchudzającą. Uczucie głodu, zwłaszcza na początku kuracji, sprawia, że psy nie pogardzą okazyjnym posiłkiem z kupy.

Koprofagia a niedobory w diecie

Problemem dzisiejszych czasów są niedobory żywieniowe, wywołane monotonną bądź śmieciową dietą – większość współczesnych czworonogów karmiona jest tanią suchą karmą. Aby zrekompensować braki ważnych składników odżywczych, pies zjada odchody. Świeży kał zawiera aktywne enzymy trawienne, kwasy tłuszczowe i wiele witamin z grupy B oraz witaminę K.

---

Ekskrementy dla energii

Psy mocno eksploatowane fizycznie przejawiają tendencję do szybkiego wyrównania utraty energii, spożywając odchody. Obserwuje się to między innymi u psów myśliwskich, wyścigowych czy zaprzęgowych, ale także po intensywnej aktywności sportowej. Zadbaj o to, aby Twój pies po wysiłku miał możliwość przyjęcia odpowiedniej ilości kalorii z wysokowartościowego posiłku.

Pies je ludzkie lub kocie kupy z żarłoczności

U niektórych psów koprofagia nie ma podłoża medycznego czy behawioralnego, lecz jest uwarunkowana zwykłą żarłocznością i zamiłowaniem do jedzenia. Co u ludzi powoduje maksymalne obrzydzenie, u psów wzbudza ciekawość nowych przeżyć kulinarnych. Stolec – zwłaszcza innego gatunku – jest dla wielu psów swoistego rodzaju przysmakiem, a nawet atrakcyjną zdobyczą. Dlatego nasze czworonogi czasem lubują się tylko w jednym rodzaju ekskrementów, jedząc wyłącznie kupy ludzkie, kocie lub ptasie. Jeśli pies je kupę pobratymca może być to także związane z polepszaczami smaku i chemicznymi atraktantami, zawartymi w tanich karmach.

---

Zachowania terytorialne

Zwierzętom z rodziny psowatych – oprócz psów należą do niej również wilki, lisy, kojoty i szakale - kał służy przede wszystkim do znakowania terytorium. Niektóre z naszych podopiecznych mają silny instynkt ochrony swojego rewiru. Zjadając odchody potencjalnych konkurentów pies usuwa ślady ich obecności, a wydalając swoje ekskrementy zostawia rywalom jednoznaczne znaki.

Zaburzenia behawioralne

Najczęściej rozpowszechnioną formą koprofagii u psów są zaburzenia behawioralne, mające rozmaite podłoże. Jeśli pies zjada swoje odchody, problem może tkwić w błędach w wychowaniu. Zdarza się, że psy mocno karane za brudzenie w domu będą zjadały swój kał, by uniknąć kary. Czworonogi na długo zostawiane same w domu lub zamykane w kojcu mogą zjadać własne ekskrementy, aby wzbudzić zainteresowanie opiekuna, nawet jeśli jego uwaga wiąże się z karą. Psy ze schronisk, żyjące w klatkach, często zjadają swoje odchody, aby utrzymać otoczenie w czystości. Takie zachowanie przejawiają często również po adopcji: Mimo regularnych spacerów zdarza im się z przyzwyczajenia spożyć swoją kupę zaraz po załatwieniu potrzeby. Koprofagii sprzyjać może także nuda lub stres spowodowany zdominowaniem przez innego osobnika w stadzie.

---

Co zrobić, gdy pies je swoje odchody?

Kiedy pies zjada swoje odchody tylko sporadycznie, warto obserwować rozwój tego zjawiska, ale z reguły nie wymaga ono konkretnych kroków ze strony właściciela. Jeśli jednak pies zjada kupy regularnie i nagminnie, nie powinieneś tego ignorować, bo oprócz odstręczającego zapachu i obrzydzenia, jakie koprofagia wywołuje u ludzi, zjadanie stolca może sprzyjać rozsiewaniu chorób.

---

Jakie ryzyko niesie koprofagia?

Oprócz niebezpiecznych drobnoustrojów pies spożywając kupę może przyjąć także truciznę lub resztki szkodliwych dla jego zdrowia lekarstw czy tabletek na odrobaczenie. Dotyczy to zwłaszcza ekskrementów psich lub końskich, ale także ludzkich. Szczególnie dla małych psów taka dawka chemikaliów może okazać się niebezpieczna dla życia. Również po spożyciu przez psa kału osoby uzależnionej od narkotyków może dojść zatrucia, zapaści lub nawet śmierci czworonoga. Sprawdź stan zdrowia swojego pupila, a jeśli przyczyny medyczne zostaną wykluczone, koniecznie zwróć uwagę na jego zachowanie i okoliczności występowania koprofagii.

---

Checklista dla właścicieli koprofagów

Jak oduczyć psa jedzenia odchodów?

Najskuteczniejszy sposób zwalczania nawyku jedzenia odchodów u czworonogów to odpowiedni trening, oparty na pozytywnym wzmocnieniu i nagradzaniu za poprawne zachowanie. Wyćwicz komendę „zostaw” najpierw na zabawkach – to łatwiejsze i przyjemniejsze, bo oddany przedmiot bez problemu możesz wziąć do ręki, sowicie psa nagradzając. Szkolenie możesz kontynuować z jedzeniem, które pies musi na rozkaz wypluć, przechodząc po opanowaniu ćwiczeń przez psa do olfaktorycznie nieprzyjemniejszych „zdobyczy”. Aby ograniczyć zjadanie kup przez z natury żarłoczne psy powinieneś nie dawać im ku temu okazji. Najlepiej wyprowadzać go na smyczy lub puszczonego luzem nie spuszczać z oka oraz regularnie sprzątać kocią kuwetę w domu oraz podwórko. Pamiętaj o chwaleniu i sowitym nagradzaniu psa za każdym razem, kiedy odejdzie od kału i przyjdzie do właściciela.

---

Podsumowanie

Jeśli Twój pies je kupy, powinieneś podjąć kroki zmierzające do ustalenia przyczyny. Podłoże koprofagii jest bowiem złożone i może być uwarunkowane czynnikami zdrowotnymi, behawioralnymi lub tylko złymi nawykami i żarłocznością. Jedzenie odchodów jest normalnym zachowaniem tylko w przypadku karmiących suk lub szczeniąt, w innych przypadkach powinno zostać skorygowane – nie tylko z powodu wątpliwych przyjemności olfaktorycznych właściciela, ale przede wszystkim ze względu na czyhające niebezpieczeństwa dla zdrowia Twojego pupila.

---

Pies je kupy – pytania i odpowiedzi

1. Dlaczego mój pies je odchody?

Psy mogą jeść odchody z wielu powodów, takich jak niedobory pokarmowe, zaburzenia trawienne, naśladowanie zachowań, ciekawość, instynkty terytorialne czy zaburzenia behawioralne.

2. Czy koprofagia jest niebezpieczna dla psa?

Tak, koprofagia może narażać psa na choroby pasożytnicze i infekcje. Po spożyciu zanieczyszczonych odchodów psy mogą zarazić się parwowirozą, giardią czy tasiemcami. 

3. Jak mogę oduczyć psa jedzenia odchodów?

Skuteczne metody to trening behawioralny z komendą "zostaw", zapewnienie psu zbilansowanej diety, unikanie sytuacji, które mogą prowadzić do koprofagii, oraz regularne sprzątanie psich odchodów. 

4. Jakie badania powinienem wykonać, jeśli mój pies je odchody?

Zaleca się wykonanie badania klinicznego, morfologicznego i biochemicznego krwi, w tym testów na funkcjonowanie trzustki oraz poziom witaminy B12 i kwasu foliowego, by wykluczyć problemy zdrowotne. 

5. Czy dieta mojego psa może wpływać na koprofagię?

Tak, niedobory żywieniowe mogą prowadzić do koprofagii. Zapewnienie psu zróżnicowanej i pełnowartościowej diety wraz z naturalnymi suplementami może pomóc rozwiązać problem. 

6. Jakie suplementy mogę dodać do diety psa, aby zapobiec koprofagii?

Możesz dodać naturalne suplementy, takie jak drożdże bogate w witaminy z grupy B, zmielony owoc dzikiej róży dla witaminy K, czy kiszoną kapustę, która dostarcza witamin i enzymów. 

7. Czy określone rasy psów są bardziej skłonne do jedzenia odchodów?

Nie, nie ma dowodów na to, że koprofagia jest związana z konkretną rasą, płcią, wiekiem czy stanem kastracji/sterylizacji psa. 

8. Co zrobić, jeśli moje działania nie powstrzymują psa od jedzenia odchodów?

Warto skonsultować się z weterynarzem lub behawiorystą, który pomoże zidentyfikować przyczynę koprofagii i zaproponować indywidualnie dostosowane rozwiązania. 

9. Czy koprofagia może być objawem zaburzeń behawioralnych? 

Tak, niektóre psy mogą jeść odchody z nudów, stresu lub na skutek błędów w wychowaniu, dlatego ważna jest konsultacja z trenerem i zapewnienie psu odpowiedniej uwagi i aktywności.