Parwowiroza psów: objawy, leczenie i rokowania

Historia parwowirozy

Parwowiroza to stosunkowo młoda choroba, która rozpanoszyła się w Europie pod koniec lat 70-tych. Podczas wystawy psów w Amsterdamie w 1978 roku wiele zwierząt zostało tam zarażonych wirusem, roznosząc chorobę również do innych krajów. Dominowała wtedy jej postać sercowa: wirus atakował intensywnie dzielące się w okresie kilku dni po narodzinach zwierzęcia kardiomiocyty. Dotknięte były głównie szczenięta od 14 dni do 12 tygodni, które umierały często bez specyficznych objawów. Obecnie dominuje postać jelitowa choroby.

Psia choroba – kocia szczepionka?

W celu ochrony populacji jeszcze niedotkniętej chorobą wielu lekarzy weterynarii sięgnęło wtedy po szczepionkę przeciwko kociemu tyfusowi, także wywoływanemu przez parwowirusa. Zaszczepione dopuszczoną tylko dla kotów szczepionką dorosłe psy chorowały wprawdzie, choroba miała jednak łagodniejszą postać niż u zwierząt, które nie zostały zaszczepione. U zaszczepionych preparatem dla kotów szczeniąt choroba była w dalszym ciągu bardzo ostra i często śmiertelna.

Parwowirus

Wirusy to organizmy, które nie rozmnażają się – tak jak bakterie – przez podział. Potrzebują one żywych komórek gospodarza, aby zsyntetyzować swoje podjednostki, takie jak kwasy nukleinowe i białka. Wirusy stają się zdolne do reprodukcji, zakaźne i chorobotwórcze dopiero po znalezieniu podatnej komórki gospodarza. Aby się rozmnożyć, parwowirus psów potrzebuje komórek o wysokim współczynniku mitotycznym, dlatego atakuje głównie komórki krypt jelitowych, młodzieńcze stadia erytrocytów i granulocytów, tkankę układu limfopoetycznego, taką jak węzły chłonne, grasica i śledziona oraz komórki mięśnia sercowego, dopóki się dzielą. Pierwotny parwowirus psów – tzw. CPV-2 – został teraz zastąpiony przez bardziej zjadliwe szczepy CPV-2a i CPV-2b oraz odnotowany w ostatnich latach szczep CPV2c. Również koty mogą zostać zarażone tą formą wirusa, zarażenie z kota na psa nie jest jednak możliwe.

Jak pies może zarazić się parwowirozą?

Psy, noszące w sobie parwowirusa – co u osobników dorosłych nierzadko przebiega bezobjawowo – wydalają go wraz z kałem, gdzie znajduje się ogromna ilość wirusów. Pies zaraża się per os, czyli drogą doustną. Źródłem choroby może być zatem kontakt naszego pupila z kałem, śliną, moczem lub wymiocinami zarażonych pobratymców, a nawet wypicie wody z kałuży, w której deszcz mocno rozmył pozostałości po innych psach. Twój podopieczny może się zarazić także spożywając skontaminowaną karmę, liżąc ręce, którymi głaskałeś chorego psa lub w kontakcie z dywanem, butami czy odzieżą, na których może przebywać wirus. Z tego względu szczenięta jeszcze niezaszczepione nie powinny przebywać w miejscach odwiedzanych przez inne psy. Zarażenie wirusem tylko poprzez kontakt psa z pobratymcami jest jednak rzadkie.

Oprócz kontaktu z samym patogenem istnieje szereg czynników zwiększających ryzyko zachorowania. Należą do nich m.in:

• nadmierne zagęszczenie zwierząt (np. w schroniskach lub hodowlach),
• spadek odporności wywołany stresem,
• niekorzystne warunki mikroklimatyczne,
• inwazja pasożytów wewnętrznych.

Dwie formy parwowirozy

Objawy psiego tyfusu mogą się od siebie różnić w zależności od tego, z jakim rodzajem parwowirozy mamy do czynienia. Wyróżniamy odmianę jelitową i sercową.

Objawy parwowirozy: jak rozpoznać psi tyfus?

Najczęściej dziś obserwowaną formą psiego tyfusu jest postać jelitowa, dająca bardzo charakterystyczne objawy, związane z atakowaniem przez wirusa intensywnie dzielących się enterocytów w jelitach. Typowymi jej objawami u szczeniąt są:

• bardzo wysoka lub niepokojąco niska temperatura ciała
• apatia, posmutnienie i brak energii
• zanik apetytu i niechęć do picia wody
• odwodnienie i gwałtowny spadek masy ciała
• wymioty
• intensywne, wodniste lub krwiste biegunki
• bolesność powłok brzusznych
• przelewanie się płynów w brzuchu zwierzęcia
• tzw. podkasany, czyli podciągnięty do góry brzuch
• obniżona kurczliwość mięśni
• przyspieszony oddech

Parwowiroza sercowa

Postać sercowa parwowirozy, popularna w początkach wystąpienia tej choroby w Europie, występuje teraz o wiele rzadziej niż forma jelitowa. Atakuje ona szczenięta w pierwszych dwóch tygodniach życia lub zwierzęta w podeszłym wieku. Młode psy zarażają się zwykle od chorej matki. Objawy parwowirozy sercowej pojawiają się nagle i prowadzą często do prawie natychmiastowego zgonu psa. Przy zaatakowanym sercu i układzie krwionośnym pies zaczyna się dusić, toczy pianę z pyska, a błony śluzowe sinieją. Czas na reakcję jest o wiele krótszy, a przebieg intensywniejszy niż przy formie jelitowej. Może się także zdarzyć, że zwierzę umiera bez jakichkolwiek objawów.  

Parwowiroza u szczeniaka – jakie psy są najbardziej narażone?

Na infekcję parwowirusem narażone są głównie młode zwierzęta. Im młodsze, tym przebieg choroby jest intensywniejszy. W wieku od trzech do dwunastu tygodni zdarzają się nagłe przypadki śmierci, choroba dotyka jednak zwykle szczenięta nieco starsze, do szóstego miesiąca życia. Odpowiednio immunizowane matki są w stanie przekazać szczeniętom przeciwciała wraz z mlekiem, zapewniając im ochronę w ciągu pierwszych sześciu tygodni życia. Czynnikiem krytycznym jest zatem okres, kiedy przekazywana przez matkę odporność przestaje być wystarczająca. Dzieje się tak, zwłaszcza gdy zwierzę zmienia otoczenie i zaczyna jeść pokarmy stałe. Psy dorosłe przechodzą parwowirozę często bezobjawowo. Narażone na chorobę są również zwierzęta osłabione lub stare, których system immunologiczny nie funkcjonuje w odpowiednim stopniu.

Przebieg parwowirozy u szczeniąt

Parwowiroza u psa może mieć różny przebieg, tym cięższy, im zwierzę jest młodsze i słabsza jest jego odporność. Objawy pojawiają się po około 7 do 14 dniach od zakażenia i od razu wzbudzają niepokój. Zwykle choroba postępuje w zawrotnym tempie, a pogorszenie następuje z godziny na godzinę. Odpowiednio wczesna diagnoza oraz szybkie podjęcie leczenia zdecydowanie poprawiają rokowanie dla chorych szczeniąt. Nieleczona – nierozpoznana lub zignorowana – parwowiroza będzie miała w przeważającej ilości przebieg śmiertelny. W trakcie przebiegu choroby temperatura osiąga skrajne wyniki, prowadząc do wyraźnej hipotermii. U niektórych psów, najczęściej na skutek zakażenia pionowego od nieszczepionej matki, dochodzi do zapalenia mięśnia sercowego. Jeśli choroba pojawiła się w hodowli, zwykle możesz spodziewać się wystąpienia objawów u wszystkich psiaków w miocie.

Leczenie parwowirozy

Leczenie parwowirozy składa się z kilku etapów. Początkowo trzeba maksymalnie zmniejszyć objawy choroby, wyprowadzając psa z szoku. Przeprowadza się wtedy radykalną głodówkę i podaje kroplówki z roztworów glukozy i płynów elektrolitowych, aby zapobiec odwodnieniu zwierzęcia. Głodówka powinna trwać do momentu, gdy biegunka i wymioty ustąpią. Oprócz kroplówek stosuje się także tzw. karmy „ratujące” oraz surowicę odpornościową. Klasycznie funkcjonujący weterynarze zalecają również antybiotykoterapię, która ma zminimalizować ryzyko włączenia się w proces chorobowy bakterii. W ciężkich przypadkach choroby podaje się środki przeciwkrwotoczne lub dokonuje transfuzji krwi, a także zakłada sondę żywieniową. W leczeniu parwowirozy ważną rolę odgrywa również dogrzewanie i dokarmianie zwierzęcia, zarówno w klinice, jak w domu pod opieką właścicieli. Pomaga to psu utrzymać odpowiednią temperaturę wewnętrzną ciała i dostarcza mu siły i energii.

Wybierz najlepszą karmę, która zadba o zdrowy rozwój Twojego pupila:

Jakie są rokowania?

Czynnikiem decydującym o sukcesie terapii jest szybka reakcja na pierwsze symptomy i intensywność podjętych zabiegów. Im szybciej rozpoczniesz leczenie, tym większe szanse na wyzdrowienie czworonoga. W wyjątkowym, nadostrym przebiegu choroby, gdy zaatakowane jest serce, zwierzę umiera w ciągu 24 godzin. Wcześnie wdrożona terapia w większości przypadków skutkuje wyzdrowieniem, choć śmiertelność przy psim tyfusie jest wciąż stosunkowo wysoka, zwłaszcza u szczeniąt w ogólnie złym stanie zdrowia. Nieleczona parwowiroza pozwala na przeżycie zaledwie 10% pacjentów, podczas gdy wśród psów poddanych terapii przeżywa 90% i więcej. Psy, które wyzdrowiały, są odporne na chorobę już do końca życia. Za najważniejsze prognostycznie uważa się pierwsze 4 dni choroby.

Surowica na parwowirozę

Podawana surowica odpornościowa jest jedynym preparatem ograniczającym namnażanie się wirusa w organizmie pacjenta. Jest ona pozyskiwana z krwi psów, które przeszły taką infekcję w przeszłości i „uzbraja” psiego pacjenta w odpowiednią ilość potrzebnych przeciwciał. Niszczą one wrogie dla organizmu antygeny, co jest kluczowe w zwalczaniu tej groźnej choroby. Szczepienie powinno się odbyć po 3 tygodniach od zastosowania serum.

Parwowiroza u dorosłego psa

Parwowiroza nie omija również dorosłych zwierząt, ale jej objawy zwykle nie są aż tak intensywne. Wirus atakuje najczęściej osobniki stare lub osłabione, bardzo często te z ochrony środowiska o ogólnie słabej kondycji. U dorosłych psów postęp infekcji jest często wolniejszy, a czasem przebiega niemal bezobjawowo, co czyni ją trudną do zdiagnozowania. Przez pierwsze 10 dni od zakażenia zwierzę wydala wirusa wraz z kałem. Jeśli więc zauważysz jakiekolwiek niepokojące zmiany w jego odchodach, skonsultuj się z weterynarzem, aby przeciwdziałać możliwemu odwodnieniu i nie narażać innych psów na zarażenie.

Powikłania przy parwowirozie

Zwierzęta dotknięte psim tyfusem są podatniejsze na zakażenie bakteriami, dlatego często w trakcie leczenia dochodzi do zarażenia sepsą oraz zapalenia opłucnej i płuc. Oprócz posocznicy najpoważniejszym powikłaniem przy parwowirozie jest zespól DIC (disseminated intravascular coagulation). To tzw. rozsiana koagulopatia wewnątrznaczyniowa, oznaczająca stan zagrożenia życia, w którym nadmierna krzepliwość krwi prowadzi do zużycia czynników krzepnięcia, zwiększając skłonność do krwawień. Częstym problemem jest również utrata białka przez uszkodzoną ścianę jelita, co może prowadzić do powstawania obrzęków lub wysięków płynów w jamach ciała. Może dojść do wgłobienia jelit, co wymaga najczęściej interwencji chirurgicznej. Przepuszczalność ścian jelita ogranicza intensywną terapię infuzyjną, która jest konieczna, aby zrekompensować wysokie straty elektrolitów. W konsekwencji zaburzeń elektrolitowych, znacznego spadku ciśnienia krwi może dojść do wstrząsu i śmierci zwierzęcia.

Parwowirus a szczepienie

Za najskuteczniejszą formę walki z parwowirozą uważa się szczepienia:

• niesterylizowanych suk, bo matka przekaże ciała odpornościowe swoim młodym
• szczeniąt w celu podstawowego uodpornienia

Aby zaoszczędzić szczenięciu wielokrotnych szczepień, warto jest najpierw ustalić obecność matczynych przeciwciał we krwi. Można w ten sposób określić okres, w którym zanika naturalna ochrona immunologiczna i wybrać idealną porę szczepień. Dwa tygodnie po szczepionce możesz zbadać miano przeciwciał, które pokaże, czy szczepionka zakończyła się sukcesem. W ten sposób, wybierając najlepiej preparat złożony z substancji czynnych parwowirozy i nosówki, osiągniesz pełną odporność po tylko jednym zastrzyku.

Znana niemiecka lekarka weterynarii i autorka książek Jutta Ziegler twierdzi:

„Uzyskanie podstawowej odporności jest konieczne, ale regularne powtórzenia szczepień co roku lub w cyklu trzyletnim nie mają sensu, bo nie zwiększają ochrony. Przeprowadzone badania udowodniły, że bariera ochronna trwa co najmniej 7 lat. Analiz dłuższych niż ten okres nie przeprowadzono”.

Parwowiroza po szczepionce

Szczepionka nie gwarantuje niestety całkowitej odporności na parwowirozę. Mimo podania pierwszej dawki szczepionki szczenię może zachorować, jeśli podczas szczepienia było zainfekowane lub zarobaczone, szczepionka była nieprawidłowo przechowywana lub samo szczepienie zostało źle wykonane. Sporadycznie zdarzają się także zwierzęta niezdolne do rozwinięcia odporności poszczepiennej.

Co zabija parwowirozę?

O silnej zjadliwości patogenu decyduje jego odporność na czynniki środowiskowe oraz dezynfekcyjne – ze względu na swoją budowę parwowirus charakteryzuje się bardzo dużą przeżywalnością i jest trudny do zniszczenia przez standardowe środki chemiczne. Lubi się przemieszczać szczególnie przy wilgotnej i słonecznej pogodzie, dlatego najwięcej zachorowań jest wiosną i jesienią. W mieszkaniu potrafi przebywać całymi miesiącami, tolerując pH od 3 do 11. Temperaturę 70°C wytrzymuje do około 30 minut. Jeśli straciłeś już psa z powodu parwowirozy, nie wprowadzaj do mieszkania nowego przynajmniej przez trzy miesiące, a najlepiej przez pół roku i koniecznie zdezynfekuj pomieszczenia.

Dezynfekcja po parwowirozie

Dezynfekcję pomieszczeń, w których przebywały chore zwierzęta przeprowadza się zwykle przy pomocy podchlorynu sodu lub ługu sodowego (sody kaustycznej), 4% formaldehydu (czyli formaliny) i 1% aldehydu glutarowego. To substancje bardzo silnie działające, dlatego musisz się chronić specjalną odzieżą, rękawicami kwasoodpornymi oraz maską na twarzy, a oczy osłonić szczelnymi okularami. Również naświetlenie pomieszczeń lampą bakteriobójczą typu NBV lub NBVE, emitującą promieniowanie ultrafioletowe przynosi bardzo dobre efekty. Skuteczną metoda dezynfekcji po parwowirozie – ale i panleukopenii – jest ozonowanie. Po przeprowadzeniu terapii powinieneś również wyrzucić wszelkie osobiste akcesoria psa, jak legowisko, ubrania, smycz, obroża czy miski. Wirus może przebywać również na meblach, sprzętach domowych, podłogach i dywanach.

Czym karmić psa po parwowirozie?

Po ustabilizowaniu stanu ogólnego przychodzi czas na ponowne włączanie pokarmów. Należy to wykonywać powoli i stopniowo, zaczynając od wody, przez pokarm półpłynny, miękki aż do pokarmów stałych. Gdy pies zaczyna zdrowieć, zwykle konieczna jest specjalistyczna lekkostrawna karma lub własnoręcznie gotowane posiłki, które nie obciążają nadmiernie jelit. Delikatna, wysokoenergetyczna, łatwo przyswajalna dieta powinna zostać utrzymana dość długi czas po powrocie zwierzaka do formy. Warto też codziennie podawać dobrej jakości probiotyki, aby uzupełnić florę przewodu pokarmowego.

Diagnoza psiego tyfusu

Diagnostyka choroby to przede wszystkim stwierdzenie zespołu objawów oraz szybkiego postępu choroby. Doświadczony lekarz weterynarii jest w stanie zidentyfikować parwowirozę u psa na podstawie występujących objawów, między innymi poprzez charakterystyczny zapach kału, towarzyszący chorobie. Początkowe dolegliwości do złudzenia przypominają symptomy towarzyszące nosówce, zakażeniu bakteryjnemu, zarobaczeniu czy zapaleniu jelit. Aby potwierdzić parwowirozę, wystarczy szybki test płytkowy z próbki kału, który daje wynik już po 10 – 15 minutach, czyli jeszcze w trakcie trwania wizyty. Czasami test może mieć jednak wynik fałszywie ujemny – na przykład w przypadku mutacji w obrębie wirusa lub braku antygenu w badanej próbce kału. Najwyższą skuteczność mają testy PCR oraz ELISA, ale na wynik z laboratorium trzeba wtedy czekać kilka dni, a to w przypadku parwowirozy czynnik krytyczny.

Czy parwowirozą może zarazić się człowiek

Obserwując często bardzo dramatyczny przebieg choroby u swojego pupila, wielu opiekunów zastanawia się, czy parwowirozą może zarazić się człowiek. Wszak możliwe jest zarażenie wirusem między psami a kotami. Jednak parwowiroza dla ludzi groźna nie jest, bo wirusy wywołujące zakażenie układu pokarmowego zwierząt są obojętne dla organizmu człowieka. Znany jest co prawda jeden patogen z rodziny parwowirusów – tzw. parwowirus B19 – który może być dla ludzi niebezpieczny. Źródłem zakażenia jest jednak tylko człowiek, nie zwierzęta, a objawy choroby nie dotyczą układu pokarmowego. I choć w języku potocznym istnieje określenie „parwowiroza u ludzi”, to w nomenklaturze medycznej taka jednostka nie występuje. Choroba, którą wywołuje parwowirus B19 to rumień zakaźny.

Podsumowanie

Parwowiroza u psa jest chorobą silnie zakaźną, która dotyka głównie szczenięta do 6-ego miesiąca życia. Parwowirus może być niebezpieczny dla wszystkich psów, ale u młodszych czworonogów przebieg choroby jest cięższy, a śmiertelność znacznie wyższa. O sukcesie leczenia decyduje tempo Twojej reakcji – im szybciej pies zostanie poddany terapii, tym większe jego szanse na całkowite wyzdrowienie.

Parwowiroza u psów – pytania i odpowiedzi

Czym jest parwowiroza u psów?

Parwowiroza jest zakaźną i wysoce zaraźliwą chorobą wirusową. Dotyka głównie szczenięta i niezaszczepione dorosłe psy, prowadząc często do ciężkich objawów i w skrajnych przypadkach – do śmierci.

Jakie są objawy parwowirozy u psów?

Objawy parwowirozy obejmują wysoką gorączkę, apatię, brak apetytu, wymioty oraz intensywną, często krwistą biegunkę.

Jakie psy są najbardziej narażone na parwowirozę?

Na parwowirozę szczególnie narażone są młode zwierzęta, głównie szczenięta do 6. miesiąca życia, szczególnie te niezaszczepione. Pewne rasy, jak rottweiler czy labrador retriever, mogą być bardziej podatne na ciężki przebieg choroby.

Czy parwowiroza jest śmiertelna?

Tak, parwowiroza może być śmiertelna, zwłaszcza jeśli nie zostanie szybko zdiagnozowana i leczona. Nieleczona choroba może zakończyć się śmiercią nawet 90% zakażonych szczeniąt.

Czy istnieje szczepionka przeciwko parwowirozie?

Tak, istnieje szczepionka, która może zminimalizować ryzyko ciężkiego przebiegu choroby, ale nie daje 100% ochrony przed zakażeniem.

Jak leczyć parwowirozę?

Leczenie parwowirozy skupia się na łagodzeniu objawów, zapobieganiu odwodnieniu przez podawanie płynów i elektrolitów, a także na wsparciu odpornościowego systemu psa. W ciężkich przypadkach może być konieczna hospitalizacja.

Czy można zapobiec parwowirozie?

Najlepszym sposobem na zapobieganie parwowirozie jest regularne szczepienie psów oraz unikanie kontaktu z potencjalnie zakażonymi zwierzętami i ich wydalinami.

Czy parwowiroza może zarazić ludzi?

Nie, parwowiroza nie jest zaraźliwa dla ludzi. Jest to specyficzna choroba wirusowa, która dotyka tylko psów.

Jak dezynfekować środowisko po parwowirozie?

Po chorobie psa zaleca się gruntowną dezynfekcję domu i przedmiotów, z którymi zwierzę miało kontakt, przy użyciu środków skutecznych przeciwko wirusom, takich jak podchloryn sodu czy ług sodowy.

Czy parwowiroza może nawracać?

Psy, które przeżyły parwowirozę, zazwyczaj rozwijają odporność na wirusa, co znacznie zmniejsza ryzyko ponownego zachorowania.