Ciąża u psa: w oczekiwaniu na psie oseski

---

Rozmnażanie kontrolowane

W świecie idealnym psia ciąża powinna być tematem, dotyczącym tylko odpowiedzialnych hodowców, bo za dużo jest niechcianych czworonogów, skazanych na życie za kratami schronisk. I choć polskie prawo nie zabrania rozmnażania kundelków i psów w typie rasy, z przyczyn moralnych nie powinniśmy świadomie dopuszczać do zapładniania, tym bardziej, że na jednym miocie zwykle się nie kończy. Potomstwo naszej suczki potęguje problem rosnącej populacji, dalej się rozmnażając, jeśli nowi właściciele nie zdecydują się na kastrację. Ale pomijając aspekty etyczne – co musisz wiedzieć o psiej ciąży?

Kiedy suczka może zajść w ciążę?

Podobnie jak u innych ssaków suczka może zajść w ciążę po osiągnieciu dojrzałości płciowej, czyli po pierwszej cieczce. Nie inaczej niż u ludzi dojrzałość płciowa nie ma jednak nic wspólnego z mentalną i fizyczną gotowością do rodzicielstwa. Pierwsza ruja może pojawić się u suczek między 7 a 12 miesiącem życia, a w przypadku ras olbrzymich w drugim roku życia, ale nie oznacza to, że od razu mogą, czy powinny zajść w ciążę. Fizjologicznie wprawdzie zdolne do przyjęcia plemników suczki wciąż rosną, a ich miednica i macica zwykle nie są gotowe na utrzymanie miotu i wydanie na świat zdrowego potomstwa. Płody mogą być za duże w stosunku do niedojrzałej fizycznie suki. Ciąża i poród w bardzo wczesnym wieku to olbrzymie ryzyko, które może skończyć się poronieniem, ale i śmiercią zbyt młodej mamy.

Pierwsza ciąża suki – kiedy?

Odpowiedzialny hodowca decyduje się na zapłodnienie suki dopiero wtedy, kiedy przeszła burzliwą fazę dojrzewania i osiągnęła wielkość dorosłego psa. U ras miniaturowych proces ten następuje szybciej, psy ras dużych i olbrzymich rosną do 18-24 miesiąca życia, dużo później osiągając docelową masę ciała i osiągając fizyczną gotowość do posiadania potomstwa. Szwajcarskie duże psy pasterskie pełną dojrzałość osiągają często nawet po upływie trzech lat. Warunkiem podjęcia decyzji o rozmnożeniu zwierzaka musi być – oprócz wieku i dojrzałości psychiczno-fizycznej - również dobry stan zdrowia i brak stwierdzonych chorób genetycznych.

---

Jakie są objawy ciąży u suki?

Właściciele, którzy świadomie doprowadzili do zapłodnienia suczki, obserwują ją z dnia na dzień, niecierpliwie wyczekując pierwszych symptomów ciąży. W przypadkach, kiedy ciąża była „wypadkiem”, a opiekunowie psa nie spodziewają się psiego potomstwa, ich zmysł obserwacyjny nie jest aż tak wyostrzony. Nierzadko zanim zorientują się, że piesek będzie miał młode, połowę ciąży może mieć już za sobą. Niezależnie od tego czy ciąża była zaplanowana czy niepożądana, szczennej suki w pierwszym trymestrze ciąży rozpoznać właściwie nie sposób, bo symptomy – jeśli takie w ogóle się pojawią – są niespecyficzne. Pies może wydawać się nieco zmęczony i mniej aktywny, można także zaobserwować u niego lekki spadek apetytu. Czasem dochodzi do wymiotów. Ciąża staje się widoczna dopiero w drugim trymestrze: brzuch nabiera krągłości, a gruczoły sutkowe grubieją i nabierają ciemniejszego koloru. W ostatnim etapie szczenna suka ma zwiększony apetyt, przybiera na wadze o 20-55%, a jej brzuch robi się pokaźny. Krótko przed rozwiązaniem w gruczołach mlecznych pojawia się siara, czyli pierwszy pokarm dla szczeniąt.

---

Urojona ciąża u psa

Dokładnie takie same objawy brzemienności u suczek wywołuje również ciąża urojona – fenomen często spotykany u niekastrowanych suk, niezależnie od ich wieku, wielkości i rasy. Oznaki ciąży urojonej pojawiają się zazwyczaj od 3 do 12 tygodni po cieczce i mogą utrzymywać przez kilka tygodni. Suka zachowuje się tak, jakby była w ciąży, chociaż nie była kryta i do zapłodnienia dojść nie mogło. Ciąża rzekoma wynika z zaburzeń hormonalnych, które prowadzą do zmian behawioralnych: suczka zaczyna budować gniazdo i traktuje ulubione zabawki jak swoje potomstwo. Może także odmawiać wychodzenia na spacery, stać się drażliwa i agresywnie bronić swoich „szczeniąt”. Podczas ciąży urojonej zmienia się także wygląd psa, którego sutki pęcznieją i napełniają mlekiem. Ciąża urojona ustępuje zwykle samoistnie, ale dotknięte tą dolegliwością zwierzaki zwykle bardzo cierpią, dlatego powinieneś zasięgnąć porady lekarza weterynarii lub naturopaty.

Ile trwa ciąża psa?

Stan „przy nadziei” u czworonogów jest znacznie krótszy niż u ludzi: ciąża u psa trwa bowiem przeciętnie dwa miesiące – od 58 do 70 dni.

Ciąża u psa - jakie badania wykonać?

W gabinecie weterynaryjnym możesz wykonać rozmaite badania, aby stwierdzić stan zdrowia suczki i jej miotu, bliżej określić termin porodu i ilość znajdujących się w macicy płodów, ale także wykluczyć ciążę urojoną.

Jak duży będzie miot?

Liczebności miotu nie da się przewidzieć. Ilość osesków, której możemy oczekiwać, zależy od wielkości, wieku i rasy matki oraz ojca, ich kondycji i stanu zdrowia, a także uwarunkowań genetycznych. Na wielkość miotu wpływa również sposób zapłodnienia (krycie naturalne czy sztuczna inseminacja) oraz wcześniejsze określenie optymalnego terminu krycia, które zwiększa prawdopodobieństwo licznego potomstwa. Psy małych ras mają statystycznie mniej liczne mioty – od jednego do czterech szczeniąt. Psy ras dużych i olbrzymich rodzą zwykle od ośmiu do kilkunastu szczeniąt.

Odpowiednio dobrana karma pozwoli zadbać o zdrowie suki w ciąży:

---

Ciąża u suki dzień po dniu

Zmiany w organizmie mamy i jej przyszłego potomstwa w niewielkim stopniu dokonują się co prawda codziennie, ale etapy ciąży najsensowniej jest podzielić na tygodnie, a nie dzień po dniu.

Pierwszy tydzień ciąży

Od pierwszego do siódmego dnia ciąży psa zarodek składa się z blastomerów. Skutkiem naturalnego krycia może być jasnoróżowy wypływ z dróg rodnych, który nie stanowi powodu do niepokoju. Aktywność fizyczna psa nie powinna się zmienić się – z wyjątkiem intensywnych wyzwań sportowych, związanych z dużym nadwyrężeniem ciężarnej.

To do: Podając pokarm dobrej jakości zwykle nie musisz przeprowadzać zmian w żywieniu. Nie stosuj żadnych leków, suplementów, preparatów odrobaczających lub przeciwpchelnych bez porozumienia z lekarzem weterynarii.

Drugi tydzień ciąży

Od 7 do 14 dni komórki ulegają intensywnym podziałom i wzrostowi. Przez 8-9 dni przechodzą przez jajowód, a do macicy schodzą w fazie moruli.
To do: Nie ograniczaj swojego zwierzęcia ruchowo i karm je jak dotąd.

Trzeci tydzień ciąży

Około 16 dnia ciąży komórka jajowa zostaje uwolniona z osłonki, a przez kolejne 3 dni zarodki przesuwają się wzdłuż brzegów macicy, aby ostatecznie zagnieździć się w błonie śluzowej tego organu. Psie zarodki mierzą ok. 1 cm i odżywiają się tzw. mleczkiem macicznym, czyli wydzieliną gruczołów macicznych. Twoja suczka często staje się drażliwa, może także wymiotować.

Czwarty tydzień ciąży

22 dni po zapłodnieniu dochodzi do implantacji zarodków, które wczepiają się w błonę śluzową macicy, pobierając w ten sposób niezbędne do rozwoju substancje odżywcze z krwi matki. Teraz na dobre zaczynają się różnicować organy - rozwijają się oczy i zawiązki kręgosłupów. Psie fasolki osiągają ok. 1,5 cm długości i mogą zostać wykryte w badaniu palpacyjnym oraz za pomocą badania ultrasonograficznego. Organizm zaczyna produkować relaksynę - hormon przygotowujący sukę do porodu. W dniu 24 - 25 dniu widać już bijące serca płodów, zawiązuje się również łożysko. W tym czasie szczenięta są najbardziej narażone na uszkodzenia lub wadliwy rozwój. Gruczoły mlekowe matki mogą być lekko opuchnięte, a ze sromu wydobywać się niewielkie ilości rzadkiej, czystej wydzieliny
To do: ogranicz wyczerpujące ćwiczenia, zmniejsz dystanse wędrówek i zapewnij psu regularny odpoczynek. To dobry moment na badanie i podawanie pierwszych suplementów.

Piąty tydzień ciąży

Ilość płynu owodniowego zwiększa się, aby amortyzować ruchy coraz większych płodów i chronić je przed urazami. Maluszki osiągają 2,5 – 3 cm i są mniej wrażliwe na zaburzenia i wady rozwojowe niż w czwartym tygodniu. W tym czasie rozwijają się palce, wąsy i pazury oraz różnicuje się płeć płodów. W 30 dniu poziom prolaktyny wzrasta, a matka przybiera na wadze.
To do: To najwyższy czas, aby zwiększyć racje żywieniowe o około 10%. Ogranicz zbyt forsowne zabawy i nadmierne aktywności.

Szósty tydzień ciąży

U szczeniaków rozwijają już znaczenia i pigmentacja skóry. Suczka ma mocno powiększony brzuch, a jej sutki stają się grubsze i ciemniejsze.
To do: Podawaj jej tyle jedzenia, ile chce jeść.

Siódmy tydzień ciąży

Przyszła mama może tracić sierść z okolic brzucha, ale to zupełnie normalne. Od 45 dnia ciąży w badaniu RTG widoczne stają się zmineralizowane szkielety szczeniąt. Powiększająca się macica uciska na pęcherz moczowy suczki.
To do: Wychodź na częstsze, ale krótsze spacery.

Ósmy tydzień ciąży

Od ok. 56 dnia badanie RTG pokaże już kończyny i miednice płodów, a matka staje się niespokojna i zaczyna wić gniazdo. Gruczoły mlekowe rozpoczynają produkcje siarę, a srom się powiększa. Może już teraz dojść do porodu.
To do: Postaraj się ograniczyć aktywność ruchową.

Dziewiąty tydzień ciąży

Suczka staje się zwykle spokojniejsza i często się wycofuje – to ostatni dzwonek i oznaka zbliżającego się porodu. Poziom progesteronu sukcesywnie się obniża, a dzień przed porodem wewnętrzna temperatura ciała spada o 1°C (do około 37 stopni Celsjusza), podczas porodu zwykle jednak wraca do normy. Pies zwykle traci apetyt, odzyskując zainteresowanie jedzeniem dopiero po urodzeniu wszystkich szczeniąt.
To do: Zacznij mierzyć o stałej porze dnia temperaturę wewnętrzną samicy. Po przekroczeniu 60 dnia ciąży zwiększ częstotliwość pomiarów do trzech razy dziennie.

---

Jak określić termin porodu u psa?

Jeśli zapłodnienie było kontrolowane i znasz jego dokładną datę, łatwiej będzie ustalić termin porodu, nie jest to jednak możliwe całkiem precyzyjnie. Jedną z metod określenia daty rozwiązania jest określenie poziomu progesteronu, które w ostatnim tygodniu ciąży powinno być wykonywane co dwa dni. Spadek poniżej 3 ng/ml (nanogram na mililitr) wskazuje na to, że poród zbliża się szybkimi krokami. Również badania RTG pozwolą ocenić stan rozwoju płodów. Dokonuje się ponadto pomiaru temperatury rektalnej w ostatnich dniach ciąży, ultrasonograficznego badania jajników czy oznaczenia stężenia hormonu luteinizującego.

Przygotowania do porodu

Zwykle to sam pies wybiera sobie miejsce, w którym chce urodzić i odchować potomstwo. Ale możesz pomóc swojej suczce w budowaniu gniazda, wybierając szczególnie spokojne miejsce i zachęcając ją do spania w nim. Zwróć uwagę na to, aby świeżo urodzone maluchy nie miały możliwości wypadnięcia z kojca. Obłóż posłanie czystymi, ale raczej zniszczonymi ręcznikami, bo podczas porodu zostaną porządnie zabrudzone. Przyszykuj też czyste ręczniki w pobliżu gniazda, bo mogą się przydać do wycierania nowonarodzonych szczeniąt. U psów ras długowłosych powinieneś skrócić sierść w okolicy sromu kilka dni przed planowanym terminem porodu. Warto także zaopatrzyć się w ostre nożyczki lub jednorazowe jałowe ostrze skalpela, jeśli nastąpi konieczność przecięcia pępowiny.

Jak przebiega psi poród?

Poród u psów trwa od 3 do 24, a czasem nawet 36 godzin. Tak duża rozpiętość zależy od liczebności miotu, kondycji zwierzęcia, budowy narządu rodnego, intensywności skurczów macicy, ale i potencjalnych komplikacji.

Jak pomóc rodzącej suczce?

Nadzoruj przebieg porodu, ale interweniuj dopiero wtedy, kiedy suczka nie jest w stanie sama urodzić szczeniąt, kiedy maluchy są słabo żywotne lub kiedy mama je odrzuca lub zachowuje się w stosunku do nich agresywnie. Możesz liczyć odstępy między narodzinami kolejnych szczeniąt, a każde oznaczać luźną tasiemką rożnego koloru, zakładaną przez głowę. Poród jest dla psa ogromnym stresem, dlatego nie przeszkadzaj rodzącej, nie hałasuj, nie zabawiaj i nie próbuj karmić. Możesz ją delikatnie głaskać, jeśli Ci na to pozwoli. Po rozwiązaniu nie odbieraj matce szczeniąt, kiedy są zdrowe i żywotne. Możesz jedynie przetrzeć im okolicę nozdrzy, aby ułatwić oddychanie i zapobiec zachłyśnięciu wodami płodowymi. Resztą suczka zwykle zajmuje się sama.

Komplikacje porodowe

Jeśli szczenięta są nieruchliwe, suka nie wykazuje nimi zainteresowana lub przejawia agresję, zaciśnij pępowinę i przetnij ja ostrymi, wcześniej zdezynfekowanymi nożyczkami lub ostrzem do skalpela. Nie przecinaj pępowiny zaraz przy brzuchu malucha, lecz zachowaj 1,5-3 cm odstępu w zależności od wielkości szczenięcia. Zabierz młode, oczyść mu drogi oddechowe za pomocą ręcznika, używając w razie konieczności także gruszki. Jeśli szczenię wciąż nie oddycha, pocieraj je zdecydowanym ruchem za pomocą ręcznika, trzymając je tak, aby głowa była skierowana lekko ku dołowi. W ten sposób zapobiegniesz zachłyśnięciu. Zadzwoń do lekarza weterynarii z prośbą o wskazówki dotyczące ratowania szczeniaka. Również wtedy, gdy po sześciu godzinach skurczów na świat nie przyszło żadne szczenię, nie czekaj z interwencją – poproś weterynarza o wizytę domową lub zawieź rodzącą suczkę na cesarskie cięcie.

Przyczyny trudnego porodu u suczek

---

Masz babo placek – kiedy zdecydować się na aborcję?

W czasie ciąży u suczki może dojść do wielu komplikacji, zarówno dla miotu, jak i matki.
Jeśli ciąża jest niepożądana i potomstwo ma znaleźć się w schronisku lub jeśli brzemienność zagraża zdrowiu suki, lekarz weterynarii może ciążę przerwać. W pierwszych tygodniach ciąży zalecane są metody farmakologiczne. Natomiast przerwanie zaawansowanej ciąży u suki wymaga zwykle zabiegu chirurgicznego i powinno być połączona z kastracją, czyli usunięciem macicy i jajników, aby zapobiec kolejnym niechcianym ciążom, a także ropomaciczu, ciąży urojonej i innym chorobom występującym u niekastrowanych suk.

Dieta dla suczki w ciąży

Podczas całego okresu ciąży u psa, ale i przed planowanym zapłodnieniem szczególnie ważna jest zbilansowana, odpowiednio tłusta, kaloryczna i bogata w kwasy omega 3 dieta. Przez pierwsze cztery tygodnie potrzeby żywieniowe suki praktycznie się nie zmieniają, mogą jednak pojawić się przejściowe wymioty. W tym okresie warto podzielić posiłki na mniejsze, ale częściej podawane porcje i zachować tę zasadę aż do rozwiązania, bo wypełniająca jamę brzuszną macica wraz z rosnącymi płodami uciska na żołądek i jelita, znacznie zmniejszając ich pojemność. Od około 5 tygodnia trzeba zwiększać porcje karmy o około 10% na tydzień, bo rosnące szczenięta potrzebują składników mineralnych, białka i energii. Przed wprowadzeniem jakichkolwiek suplementów nie omieszkaj skonsultować się z lekarzem weterynarii, a najlepiej z zoodietetykiem. W pierwszej połowie ciąży nie powinieneś ograniczać aktywności fizycznej Twojego psa, intensywnego wysiłku unikaj dopiero w drugiej połowie ciąży.

Podsumowanie

Najważniejszą zasadą mądrego opiekuna powinno być zapobieganie niechcianym ciążom i odpowiedzialne rozmnażanie psów, aby zapobiec rosnącej ilości czworonogich sierot i rozpowszechnianiu istniejących wad genetycznych. W oczekiwaniu na psie oseski warto zaopatrzyć się w wiedzę o potrzebach suczki i przebiegu porodu, aby właściwie zareagować na możliwe komplikacje. Wszystkim rodzicom życzymy, aby psia ciąża była wytęskniona i bezproblematyczna, a radość z maluchów niczym niezmącona.
 

---

Ciąża u psa - pytania i odpowiedzi

1. Jak długo trwa ciąża u psa? 

Ciąża u psa trwa średnio od 58 do 70 dni. 

2. Jakie są pierwsze objawy ciąży u suki? 

Pierwsze objawy to zmniejszony apetyt, lekkie zmęczenie i potencjalne wymioty. Późniejsze objawy to zaokrąglenie brzucha i ciemnienie sutków. 

3. Czy możliwa jest ciąża urojona u psów? 

Tak, ciąża urojona może wystąpić u niekastrowanych suk i trwa zwykle kilka tygodni po cieczce. 

4. Kiedy najlepiej przeprowadzić pierwsze badania potwierdzające ciążę u suki? 

Pierwsze badania, jak USG, można przeprowadzić około 21-26 dni po pokryciu. 

5. Jaki jest wpływ diety na ciążę suki? 

Zbilansowana dieta, bogata w składniki odżywcze, białko i kwasy omega 3, jest kluczowa dla zdrowia suki i rozwoju szczeniąt. 

6. Jakie komplikacje mogą wystąpić podczas porodu u psa? 

Możliwe komplikacje to trudności z wypieraniem szczeniąt, niedostateczne skurcze macicy czy zaburzenia hormonalne. 

7. Czy poród u psów zawsze przebiega naturalnie? 

Większość porodów przebiega naturalnie, ale w niektórych przypadkach może być potrzebna interwencja weterynaryjna lub cesarskie cięcie. 

8. Jak właściciel może przygotować się do porodu swojej suki? 

Właściciel powinien zapewnić spokojne miejsce, przygotować czyste ręczniki i być gotowym do pomocy, jeśli zajdzie taka potrzeba. 

9. Czy kastracja jest ważna w kontekście ciąży u psów? 

Kastracja pomaga zapobiegać niechcianym ciążom i ograniczać liczbę bezdomnych zwierząt. 

10. Co zrobić, jeśli suka ma trudności porodowe? 

W przypadku trudności porodowych należy skontaktować się z lekarzem weterynarii i być gotowym na ewentualną hospitalizację suki.